08.10.2022 (20:00) Rode Zaal, De Singel, Antwerp
THE MASS MAN, 2022
Music theatre performance
Met Elias Canetti's boek Massa en Macht als katalysator, zoomen regisseur WOUTER VAN LOOY en kunstenaar WIM CATRYSSE in op de niet aflatende strijd van de mens tegen de dood als onoverwinnelijke macht.
There is nothing that man fears more than the touch of the unknown. [...]
All the distances which men create around themselves are dictated by this fear.
Met deze stelling opent Elias Canetti zijn boek Massa en Macht (1962).
De Nobelprijswinnaar schreef zijn ervaringen met de massabewegingen van het begin van de 20e eeuw op en vermengde die met opmerkelijke sociologische en antropologische inzichten. Het boek leest niet alleen als een reflectie op het verleden, maar is ook een eye-opener voor vandaag. Zelfs nu staan de massa's voortdurend op, aangewakkerd door sociaal-politieke ontevredenheid. Ze verlangen naar of verwerpen leiderschap, verenigen zich op sociale media, bestormen het Capitool, zetten steden in vuur en vlam wanneer ze zich verenigen in golven van opstanden, protesten en revoluties, of vluchten naar nieuwe omgevingen wanneer hun habitat onleefbaar wordt. Ze groeien in aantal en lijken onstuitbaar, om vervolgens weer spoorloos te verdwijnen.
Beide fenomenen die door Canetti worden beschreven - de vorming van massa's en de zoektocht naar macht en ultieme heerschappij - lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden in een complex en dynamisch mechanisme van overlevingsstrategieën.
In een meeslepende scenografie worden de toeschouwers - strategisch gesplitst in twee schijnbaar tegenovergestelde kampen - overspoeld met beelden die Catrysse schoot of verzamelde op sociale media tijdens een drie maanden durende kunstenaarsresidentie op de Westelijke Jordaanoever. Een gebied waar de mensheid al decennialang gegijzeld wordt door een meedogenloos onderdrukkingsapparaat.
Een schijnbaar onoplosbare ideologische en territoriale rivaliteit woedt voort; laat tot op de dag van vandaag een grotesk spoor van dood en vernietiging na en blijft het sociale weefsel ontwrichten. De onderdrukkers weten doelbewust en voortdurend het vijandbeeld aan te wakkeren en onder het mom van verdediging wordt de aanval dagelijks geopend. De angst om 'geraakt te worden' krijgt in de context van deze bezette gebieden een uiterst sinistere connotatie. De angst voor een plotselinge en onverwachte greep uit de duisternis presenteert zich hier niet als een metafoor, maar is bitter serieus en tastbaar werkelijk. In de voorstelling getuigen Catrysse’s beelden van een geïnstitutionaliseerd wij versus zij-denken, een mentaliteit die leidt tot irrationele groepsvoorkeuren en uiteindelijk de samenleving verdeelt.
Het muzikale deel van The Mass Man, vervolledigd door Jurgen De bruyn en ensemble Zefiro Torna, omvat een hedendaagse interpretatie en bewerking van kruisvaardersliederen uit de 11e-13e eeuw. Zangers, instrumentalisten op de viola da gamba, luit, cornetto en trompet en elektronische soundscapes geven vorm en uitdrukking aan een breed scala aan middeleeuwse subgenres van het kruisvaarderslied. Ze tonen een genuanceerd beeld van een complexe tijd en een keerpunt in de geschiedenis. Eentstemmige rekruteringsliederen, zoals het beroemde Palästinalied van Walther von der Vogelweide, worden afgewisseld met Occitaanse pelgrimsliederen, klaagzangen, sirventes, pastorali, liefdesliederen en polyfone Ars Nova-motetten uit het sociaal-kritische Roman de Fauvel van componist Philippe de Vitry. In reactie op de vroege kruistochten bevestigen ze veranderende identiteiten en wereldbeelden. Ze weerspiegelen zowel de buitenwereld als het innerlijke leven en geven vorm aan de bezorgdheden over het thuisland, ruimtelijke aspecten en nieuwe opkomende posities in de sociaal-politieke geschiedenis.
De troubadours raken opvallend thema’s aan die ook onze precaire tijden kenmerken: religieuze en politieke propaganda in dienst van geopolitieke strategieën, machtslust, corruptie, ontwrichting van sociale systemen, migratie en verbroken familiebanden, stigmatisering, onderdrukking en vervolging van minderheden, anti-democratische - irrationele - reacties van de zogenaamd bedreigde meerderheden, het ontstaan van een collectieve identiteit, de existentiële dwangneurose van het angstvallig vasthouden aan het bekende - versterkt door de huidige pandemie - tot de noodzaak om nieuwe ervaringen op te doen, onbekende werelden te verkennen en de ander te ontmoeten. Volgens Raimon de Miraval, de verarmde ridder en troubadour uit Carcassonne, is het medeleven, de jeugd en de liefde die de mens drijven om te overleven en die herstellen wat rede en maat teweegbrengen.ssion, youth and love, which restore what reason and measure precipitate.
Credits:
Concept, direction: Wouter Van Looy
Concept, video: Wim Catrysse
Text: Elias Canetti, Peter Verhelst, Mahmoud Darwish
Electronics/text: Jo Thielemans
Vocals/text: Timo Tembuyser, Els Mondelaers
Costumes: Ruby Renteurs
Lighting Design: Peter Quasters
Stage Design: Wim Catrysse, Peter Quasters
Jurgen De bruyn: Musical direction, lute, guiterne, electronics
Simon Seger: drums
Jon Birdsong: trumpet, cornetto
Jochem Baelus: sound installation
Production: Muziektheater Transparant and Zefiro Torna
Co-production: DeSingel, Concertgebouw Brugge
With the support of Tax Shelter of the Belgian Federal Government and the Flemish Government
Video installation
Concept and editing: Wim Catrysse
Production: Escautville
Co-production: MORPHO Antwerp, RAMALLAH Municipality, Music Theatre Transparant
With the support of the Flemish Government
Special thanks to Ulrike Lindmayr, Vincent Stroep, Alan Quireyns, Sally Abu Baker, Ika Sienkiewicz-Nowacka, Khaldun Bshara.
Location and performance dates
11.08.2022 (20:00) MAfestival, Concertgebouw Brugge
08.10.2022 (20:00) De Singel, Antwerp
13.11.2022 (20:00) Muziekgebouw aan't IJ, Amsterdam (NL)
Comments