3-channel video installation
HD, 16:9
Colour
Non spoken
09' 54"
Warning signs abound throughout the country stating point-blank: "Restricted Area. No photography. No camping."
With Restricted Area, a three-channel video installation, we are set amidst the vast emptiness of the Kuwaiti desert were, to a great extent, the landscape has been claimed by two imperious industries, i.e. the oil industry and the military apparatus. As they both make great effort to keep their stealthy activities concealed, the landscape, as we perceived it, is being held hostage in a state of suspense.
Catrysse bolsters a fascination for temporal reverberations of the impact of 20th-century industry on the natural environment. The barren land of the desert — some twenty years ago the setting for a devastating war — in his hands becomes reminiscent of the post-apocalyptic and dystopian imagery of science fiction.
Like in his previous films, Restricted Area converts the role of the landscapes from a mere backdrop for the plot into the protagonist, turning them into active agents in and of themselves. As in many science fiction narratives, the landscape is presented as 'hero' and the actual propulsive element is neither character nor plot but the world the author conceives. The action, in other words, does not take place within the film's setting but rather is reinforced by it.
The video installation was exhibited at:
-
Restricted Area (sole exhibition), CC Mechelen (BE), 2014
-
Kasseler Documentarfilm- und video fest (Monitoring), Kulthurbahnhof, Kassel (DE), 2014
Credits:
-
Produced by Wim Catrysse and Escautville
-
Coproduced by Contour Mechelen
-
With the support of the Flemish Government
-
Cinematography, Editing and Sound design: Wim Catrysse
-
Sound recordist: Dries Engels
-
Thanks to: Contour Mechelen, Etienne Van den Bergh, Steven Op de Beeck, CC Mechelen, Koen Leemans
Restricted Area
Nele Wynants | De Witte Raaf, Editie 168, maart-april 2014
Wie vandaag langs de Mechelse Garage wandelt, schrikt wellicht van de massieve kubus in het uitstalraam van deze tentoonstellingsruimte voor actuele kunst. Niet zozeer het formaat van het object is opmerkelijk, vooral het razendsnelle tempo waarmee het volume rond de eigen as roteert, doet de passant duizelen. Die desoriënterende ervaring is een rode draad in het oeuvre van videokunstenaar Wim Catrysse, dat nog tot begin april te zien is op twee locaties in Mechelen, de Garage en het Cultureel Centrum om de hoek.
Geen enkel werk van Catrysse laat je fysiek onbewogen. In het geval van het vroegere werk is dat letterlijk het geval. De roterende kubus blijkt een zelfgebouwde filmset voor de opnames van Unmastered Behaviour (2000), een video-installatie op vier beeldschermen. Daarop zien we hoe verschillende proefpersonen zich staande trachten te houden in de snel roterende vierkante ruimte. Omdat de camera aan de binnenkant synchroon meedraait, laat het beeld niet zien dat die ruimte twintig omwentelingen per minuut maakt. We merken slechts de wankele, onzekere pogingen van de proefpersonen om het evenwicht te bewaren, en dat brengt ook de kijker uit balans. Catrysse destabiliseert door in te grijpen in de verhouding tussen zien en voelen. De viscerale kijkervaring die het vroege werk veroorzaakt, kenmerkt ook de indrukwekkende cinematografische landschappen waar de kunstenaar naam mee maakte.
Een terugkerende referentie in het werk van Catrysse is sciencefiction als filmgenre. Nergens is dit zo expliciet als in Dusking (2009), een film over een chemische fabriek in een duister rotslandschap waarvoor de kunstenaar zich liet inspireren door een establishing shot uit de klassieker Alien. Net zoals voor Roaring-Stop (2002), een geïmproviseerd berglandschap, bouwde Catrysse het decor in zijn studio op schaal na. Geprojecteerd op grote schermen verschijnen zijn miniaturen als monumentale landschappen. Tegelijk lijken deze werken vingeroefeningen ter voorbereiding van de recente, adembenemende tableaus waarvoor de kunstenaar de hele wereld rondreisde. Voor Outward-bound (2010) trok hij met z’n camera naar het vulkanisch gebergte van Kawah Ijen in Oost-Java. En in het najaar van 2012 maakte hij kwartier in het militair industriegebied in de woestijn van Koeweit voor de opname van MSR (2012) en Restricted Area (2014). Kenmerkend voor de dystopische docuficties is dat ze sciencefiction versmelten met de uitgesproken picturale poëtica die Catrysse aan zijn schildersopleiding lijkt te hebben overgehouden. De meerwaarde van deze fusie is een uniek vermogen om de ambivalente schoonheid te capteren van onherbergzame streken en desolate, door zware industrie gemuteerde oorden.
Het landschap fungeert niet als setting of decor, maar krijgt de rol van protagonist met een eigen, krachtig verhaal. Het indrukwekkendste werk in dat opzicht is ongetwijfeld Outward-bound (2010), een videotriptiek die de bezoeker meeneemt naar een oude zwavelmijn in de krater van een actieve vulkaan. De panoramische schermen op twee aangrenzende muren vullen zich met een kolkende massa gele rook die in dikke pakken over de kratervlaktes drijven. Uit de gezwollen rookformaties duiken af en toe mijnwerkers op. Sommige dragen gasmaskers, anderen houden enkel een vod voor de mond tegen de verstikkende dampen. Met lange stokken poken deze grenswachters van de hellepoort in de lavarotsen. De giftige kleuren van dit apocalyptische spektakel lijken het gebeuren wel te fictionaliseren, als in een sciencefictionfilm, maar toch blijft de onmenselijke realiteit van zwavelwinning haast tastbaar en in al zijn materialiteit aanwezig.
Catrysse bespeelt zeer bewust het spanningsveld tussen natuur en cultuur, geschiedenis en mythe. Zijn zoektocht naar verboden terreinen en onbereikbare gebieden ontstaat voor een deel vanuit een romantische impuls. Anders dan bepaalde romantische stromingen in de schilderkunst waar dit werk mee verwant is, kent die impuls evenwel geen melancholie. Aarde en technologie zijn in Catrysses landschappen gemuteerd tot één organisme: van deze hybride landschappen is er geen terugkeer naar oorspronkelijke ‘natuurlandschappen’ mogelijk. De pijpleidingen van de zwavelwinning spannen als aders over het smokende gebergte, alsof het nooit anders was.
In MSR (2012) bewaken vrachtwagens van een militair konvooi als mythische dieren het hoog beveiligde gebied. De film ontleent zijn titel aan de bevoorradingsweg van een militair actiegebied ten westen van Koeweit Stad. Langs de Main Supply Route worden verschillende legerbases in de woestijn bevoorraad. De camera beweegt langzaam door de met zand verzadigde lucht. Pas wanneer een vrachtwagen het beeld doorklieft, merken we de horizon. Elektriciteitsmasten doemen op als totempalen van de moderniteit en vormen een grafisch, futuristisch motief in het gelige vlak. De camera houdt halt bij een roedel zwerfhonden die zich tussen zand en afval trachten in te graven om te ontsnappen aan de verzengende hitte. Met huilende sirenes passeert een konvooi militaire vrachtwagens. Het lijkt de honden niet te deren. Dit is hoe het altijd is geweest.
Ook het recentste werk Restricted Area (2014), voor het eerst tentoongesteld, werd in de woestijn van Koeweit geschoten. De installatie bestaat uit drie aan elkaar gesloten schermen waar de toeschouwer omheen kan wandelen. De driedimensionale triptiek toont een landschap bezaaid met borden die dreigend waarschuwen: ‘Restricted Area. No photography. No camping.’ Het leger en de oliewinning zijn er volgens de kunstenaar alomtegenwoordig, maar zeer bewust aan het publieke zicht onttrokken. Toch krijgen we een beeld van wat zich achter het verbod afspeelt. We zien vrachtwagens af en aan rijden. Een zandstorm steekt op en trekt een ruwe filter over het beeld, vermengt de vale kleuren tot een abstract en haast tijdloos schilderij. Fictie is wellicht de enige manier om de picturale schoonheid van deze ontoegankelijke gebieden te vatten. Mythe, materie en technologie verschijnen gefossiliseerd in het eeuwige woestijnzand.